Η απόκρυψη του αστέρα HIP 107302 (45 Αιγόκερω) από την ατμόσφαιρα του πλανήτη Δία στις 3 Αυγούστου 2009
ΝΕW (Μάρτιος 2010): Ξεκίνησε η περαιτέρω ανάλυση των πρώτων καμπυλών φωτός, από Ελλάδα (ΕΑ), Βραζιλία και Ναμίμπια
ΝΕW (Αύγουστος 2009): Ο απολογισμός της παρατήρησης της απόκρυψης από τον Απόστολο Χρήστου
Στις 3 Αυγούστου του 2009 ο πλανήτης Δίας θα αποκρύψει τον αστέρα HIP 107302, έναν αστέρα 6ου μεγέθους. Το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι ένα από τα λίγα ορατά από τα ευρωπαικά γεωγραφικά μήκη. Οι αποκρύψεις αστέρων 6ου μεγέθους από πλανήτες είναι σπάνια φαινόμενα. Η επόμενη φορά που απόκρυψη αστέρα 6.3 mag από τον πλανήτη Δία θα είναι ορατή από την Ευρώπη, είναι στις 18 Οκτωβρίου 2248 (HIP 7819). Η θέση του Δία, ψηλά στον ελληνικό ουρανό κατά τη διάρκεια του φαινομένου της 3ης Αυγούστου 2009, καθώς και οι ευνοικές κλιματικές συνθήκες στις αρχές Αυγούστου, καθιστούν την Ελλάδα μια από τις καλύτερες τοποθεσίες του ευρωπαικού χώρου για την καταγραφή του φαινομένου.
Η αξία της παρατήρησης και καταγραφής αυτού του φαινομένου έγκειται στην παραγωγή συμπερασμάτων για τη δομή της ανώτερης ατμόσφαιρας του πλανήτη Δία. Οι αστρονόμοι θα εξαγάγουν συμπεράσματα για βασικά χαρακτηριστικά της (διαθλαστικότητα, θερμοκρασία) ως συνάρτηση του ύψους. Το φαινόμενο έχει συνοπτικά ως εξής: Η απόσβεση του φωτός του αστέρα δε θα γίνει στιγμιαία, παρά σταδιακά, καθώς ο αστέρας διαβαίνει το χείλος του πλανήτη και κινείται προς το εσωτερικό του δίσκου. Για περίπου ένα λεπτό ή και περισσότερο, ο αστέρας θα συνεχίσει να είναι ορατός. Καθώς «βυθίζεται» στην ατμόσφαιρα του Δία, ο ρυθμός και ο τρόπος κατά τον οποίο η μείωση του φωτός θα παρατηρηθεί και θα καταγραφεί, οφείλεται κυρίως στη διαφορική διάθλαση λόγω του αυξανόμενου πάχους ατμόσφαιρας και κατά δεύτερο λόγο στην εκθετική κατάσβεση του φωτός λόγω σκεδασης από τα μόρια των αερίων της ατμόσφαιρας του Δία.
Ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο που έχει καταγραφεί σε προηγούμενα γεγονότα αποκρύψεων είναι μια σειρά από στιγμιαίες αναλαμπές (flashes) του φωτός του αστέρα, καθώς βυθίζεται στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Αναλαμπή συμβαίνει κάθε φορά που το φως του αστέρα διέρχεται από δύο διακριτά στρώματα διαφορετικής πυκνότητας και θερμοκρασίας. Είναι εκπληκτικό το γεγονός πως ακόμα και όταν το φώς του αστέρα έχει σχεδόν αποσβεστεί, και πρακτικά ο αστέρας είναι «αόρατος», οι αναλαμπές συνεχίζονται για κάποιο χρονικό διάστημα. Η καταγραφή των αναλαμπών αυτών απαιτεί πυκνές λήψεις, αρκετών καρέ το δευτερόλεπτο, κάτι που επιτυγχάνεται με την καταγραφή σε βίντεο. Μέλη της Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης θα επιχειρήσουν να καταγράψουν τις αναλαμπές σε βίντεο με εισαγωγή χρόνου UT από συσκευή GPS σε κάθε καρέ της εικονορροής (GPS Video Time Inserter Devices).
Στη διπλανή εικόνα φαίνεται η απόκρυψη του αστέρα HIP 9369 από το Δία στις 10 Οκτωβρίου 1999
(Observers: W.Hubbard, R.Hill) http://www.lpl.arizona.edu/~rhill/planocc/images/occ_032.gif
![]()
Μεθοδολογία καταγραφής σε CCD
Είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί μια συγκεκριμένη μεθοδολογία καταγραφής, η οποία περιλαμβάνει μια σειρά από δοκιμαστικές λήψεις πριν την καταγραφή του φαινομένου, ώστε να βρεθεί ο βέλτιστος χρόνος έκθεσης των λήψεων CCD για το συγκεκριμένο συνδιασμό τηλεσκοπίου – CCD – φίλτρου, για κάθε παρατηρητή. Το ζητούμενο είναι στις λήψεις το κέντρο του Δία να μην υπερβαίνει σε ADU το 1/3 της μέγιστης τιμής και ταυτόχρονα το άστρο να αποτυπώνεται επαρκώς σε σχέση με το υπόβαθρο. Πχ σε 16-bit CCD (65.536 μονάδες/counts) η τιμή ADU για το κέντρο του πλανήτη πρέπει να είναι έως 22.000 μονάδες. Για καλύτερο contrast βοηθάει να χρησιμοποιήσουμε υπέρυθρο φωτομετρικό φίλτρο (Ιs), με δεύτερη επιλογή το ερυθρό (R). Εάν δεν υπάρχουν, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε Ηα, είτε ερυθρό RGB. - Για παράδειγμα, για τηλεσκόπιο SCT 10” f/10, CCD ATIK 16-HR και υπέρυθρο φωτομετρικό φίλτρο I(s) Bessel, ο βέλτιστος χρόνος έκθεσης είναι 0.25 sec.
Καλούμε τους φίλους ερασιτέχνες αστρονόμους που διαθέτουν κάμερα CCD και τηλεσκόπιο διαμετρήματος 10” και άνω, να συμμετέχουν στην παρατήρηση και καταγραφή της απόκρυψης. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να μας κοινοποιήσουν τα χαρακτηριστικά του τηλεσκοπίου και του CCD που διαθέτουν, καθώς και ενδεχομένως τον τύπο του φωτομετρικού φίλτρου που προτίθενται να χρησιμοποιήσουν, ώστε να τους δώσουμε κάποιες οδηγίες για τον απαιτούμενους χρόνους έκθεσης ώστε να είναι αξιοποιήσιμα τα αποτελέσματα της καταγραφής τους.
OΔΗΓΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ/ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ:
1. Ένας συνοπτικός οδηγός παρατήρησης και καταγραφής / τεχνικό εγχειρίδιο για την καταγραφή του γεγονότος έχει ετοιμαστεί από τον Απόστολο Χρήστου: A technical guide for the Aug 3rd occultation of HIP107302 by the planet Jupiter.pdf
2. Ιστοσελίδα του Gerhard Dangl για καταγραφή σε video: http://www.dangl.at/2009/jupcap45/jupcap45_e.htm
3. Οπτική παρατήρηση – χρονομέτρηση της απόκρυψης του 45-Cap από το Δία: ΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ 45 Cap.pdf Επικοινωνία: Απόστολος Χρήστου: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. Βαγγέλης Τσάμης: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΩΝ Η παρατήρηση - καταγραφή σε CCD έγινε με επιτυχία:
1. Σταθμός Γεροσταθοπούλειου Αστεροσκοπείου
Υψηλής πιστότητας καταγραφή CCD από τον Αλέξη Λιάκο στο Γεροσταθοπούλειο Αστεροσκοπείο του Παν. Αθηνών, τμήμα Φυσικής (τηλεσκόπιο 16", φίλτρο Μεθανίου).
2. Σταθμός Ελληνογερμανικής Αγωγής Από το αστεροσκοπείο της Ελληνογερμανικής Αγωγής (τηλεσκόπιο 16" SCT)
υψηλής πιστότητας καταγραφή CCD με φίλτρο Μεθανίου στα 892 nm) από το Βαγγέλη Τσάμη και την Κυριακή Τηγάνη.
3. Σταθμός Κερατέας
Ομάδα παρατηρητών στο Αστεροσκοπείο Mauna Keratea του Αντώνη Φαρμακόπουλου στην Κερατέα, με συντονιστή τον Απόστολο Χρήστου. Τρίτη θετική καταγραφή σε CCD με φίλτρο Μεθανίου. Επίσης καταγραφή σε βίντεο με Watec 120N+ από το Γιάννη Ευφραιμίδη και οπτική παρατήρηση από τους Δημήτρη Καπετανάκη, Κίμωνα Παπαθανασόπουλο και Στέλλα Σούλτου.
4. Σταθμός Πάρνωνα
Καταγραφή σε CCD από το Θανάση Δούβρη, καταγραφή σε video με Watec 902H2 από τον Παναγιώτη Νικολακάκο και οπτική παρατήρηση - χρονομέτρηση από τον Τάκη Κατσίχτη.
5. Πολλοί ερασιτέχνες αστρονόμοι από διάφορες περιοχές της Ελλάδος, όπως η Πάτρα, η Δράμα, η Σκιάθος, η Κρήτη, Αθήνα κ.α. ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση για παρατήρηση και συμμετείχαν είτε με οπτική παρατήρηση είτε με καταγραφές CCD. Μπορούν να μας στείλουν τις παρατηρήσεις ή και τα σχόλιά τους στο e-mail:
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.
Ενδεικτικά, μερικές φωτό από τη διεξαγωγή των παρατηρήσεων:
|